Bản đồ gia vị món ngon Việt qua 4.000 năm

Ẩm thực Việt Nam phong phú, hấp dẫn thực khách một phần nhờ vào sự đậm đà, thơm ngon đặc trưng của gia vị nhưng có nhiều loại chưa được nhiều người biết đến như tiêu lốp, củ nén, trái giác... Theo các chuyên gia ẩm thực, hiện nay nguồn gia vị Việt rất phong phú nhưng mới chỉ được khai thác theo kiểu "hái liền tay ngay vườn nhà" mà chưa được phổ biến rộng rãi. Gia vị đa phần vẫn theo kiểu sử dụng tươi, chưa sơ chế, chế biến sẵn nên còn phù thuộc vào điều kiện thời tiết, khí hậu, không thể sử dụng mọi lúc mọi nơi. Điều quan trọng là không chỉ tìm ra gia vị ngon mà còn làm sao để mọi người đều có thể sử dụng chúng ngay tại bếp nhà. Xây dựng nên bản đồ gia vị Việt là bước đầu để có thể hiện thực hóa được việc này.

Đó cũng là lý do mà ban tổ chức cuộc thi Chiếc thìa vàng 2015 sưu tầm các gia vị độc đáo như những "viên gạch" đầu tiên xây dựng bản đồ gia vị Việt. Đơn cử như gia vị tiêu lốp vốn có nhiều tại vùng đất Tây Nguyên, có vị cay thơm, thường được người dân nơi đây dùng thay thế tiêu trong những món chấm.

Hay củ nén thường được người miền Trung dùng thay tỏi để ướp món ăn tạo hương vị riêng. Đây còn là một gia vị tốt cho sức khỏe, có tác dụng giải cảm khi dùng để nấu cháo.

Trái giác có vị chua, thường dùng nấu canh, kho cá, có nhiều ở miền Tây Nam Bộ.

Quả chay khô có vị chua, thường dùng nấu canh, kho cá, có nhiều ở vùng đồng bằng sông Hồng.

Thảo quả xuất hiện nhiều ở miền Bắc, mang vị cay, mùi thơm, tính ấm, có tác dụng trục hàn, trục đờm, ấm bụng, tiêu ích, giúp ăn ngon miệng.

Mát mật có vị ngọt, lá và quả dùng để ướp thịt, ngâm cùng măng chua. Loại gia vị này xuất hiện nhiều ở vùng Đông Bắc.

Mắc khén có vị cay ấm, mùi thơm đặc trưng, dùng để ướp thịt nướng và món chấm, có nhiều ở vùng cao nguyên Tây Bắc.

Hạt dỗi thơm mùi xá xị, dùng để ướp thịt nướng hay cho vào nước chấm, thường thấy ở cao nguyên Đông Bắc.

Tiêu rừng hay còn gọi là trái sả, phổ biến tại vùng núi Ba Tơ (Quảng Ngãi). Gia vị này cay thơm mùi sả dùng để ướp món nướng hay pha chế nước chấm.

Ban tổ chức cũng đã lần đầu tiên cho ra mắt cuốn sách "Chiếc thìa vàng và tinh hoa ẩm thực" ghi lại công thức, cách chọn nguyên liệu, gia vị, chế biến và trình bày món ăn sao cho đẹp mắt. Cuốn sách còn giới thiệu về những nét độc đáo của nền ẩm thực Việt cùng những gia vị đặc trưng của từng vùng miền.