Lên Lào Cai thưởng thức món lợn “cắp nách”

 Nhắc tới vùng cao Lào Cai người ta thường nghĩ tới nhiều đặc sản như mận Tam hoa, gạo Séng cù, rượu Bắc Hà, Thắng cố… nhưng giờ đây có một đặc sản đã ghi được dấu ấn trong lòng nhiều khách du lịch, đó chính lợn “cắp nách”.

Lợn “cắp nách” được ra đời từ thói quen chăn nuôi lạc hậu của bà con các dân tộc vùng cao của Lào Cai như: Dao, Thái, Mông… Đây thực chất là giống lợn đặc trưng truyền thống được lai giữa lợn rừng và lợn Mường và việc nuôi giữ khá đơn giản. Thường thì sau khi lợn mẹ sinh ra lợn con, chúng được thả rông mặc cho mưa nắng, không có chuồng trại, không được chăm sóc. Những con lợn phải tự kiếm thức ăn từ những cây củ dại ở ngoài vườn, rừng… thỉnh thoảng mới được cho ăn những bắp ngô, củ sắn.

Điều đặc biệt là loài lợn này tự kiếm sống ở trong rừng, song chúng không bao giờ đi xa, chỉ quanh quẩn ở một khoảng cách nhất định. Nhiều con lợn có thói quen về ổ do chủ làm sẵn ở ngay đằng sau nhà hoặc dưới gầm sàn nhưng cũng có những đàn lợn “ở ẩn” trong rừng. Vì vậy, muốn kiểm tra đàn lợn của mình, người ta phải vào rừng tìm chúng.

Tại các phiên chợ vùng cao Lào Cai, có thể dễ dàng bắt gặp hình ảnh những người đồng bào dân tộc bày bán lợn “cắp nách”.

 

Lợn “cắp nách” thường được bán rất nhiều ở các phiên chợ vùng cao của Lào Cai như: Mường Hum, Sín Chéng, Bắc Hà… Những con lợn được bày bán có trọng lượng không lớn hơn 20 kg, vậy nên người dân có thể cho vào gùi, xách tay, thậm chí cắp vào nách cho tiện và cái tên lợn “cắp nách” được bắt nguồn từ đó.

Do được nuôi thả tự do trong rừng nên những con lợn “cắp nách” chạy rất nhanh, vì vậy, người ta khá vất vả mới có thể bắt được chúng. Lợn “cắp nách” sau khi bắt giữ sẽ được cạo lông sạch sẽ và phải mổ theo kiểu mổ moi. Muốn cho da lợn sạch cần dùng chanh để tẩy hết lớp đất bụi bám ở các chân lông rồi mới rửa sạch, để khô, xoa nước hàng và thui bằng rơm hoặc bã mía cho thơm. Thui đều lửa đến khi bì lợn ngả màu vàng rộm thì chà sạch một lần nữa bằng chanh, sau đó mới lọc thịt để chế biến thành các món.

Món lợn “cắp nách” nướng được sự ưa chuộng của rất nhiều người

 

Lợn “cắp nách” có rất nhiều cách chế biến món khác nhau như: Thịt ba chỉ, thịt mông dùng để hấp; thịt từ vai trở lên dùng vào món nướng; thịt thủ, nầm bụng để nấu giả cầy; xương lọc rồi thì để ninh làm món canh. Ngon nhất phải kể đến món lòng dồi và thịt bụng còn lẫn cả xương sườn hấp cách thủy, chấm lá nhội giã nhỏ trộn hạt xẻn hoặt hạt dổi, ớt xanh. Vị hơi chua, chát và mùi thơm của hạt dổi, lá chanh gặp món thịt ba chỉ ăn cũng sẽ có hương vị đặc biệt.

Theo kinh nghiệm của bà con người Dao, người Mông, lợn “cắp nách” cho thịt săn chắc và thơm ngon, nhất là không bị hoi phải là loại lợn “cắp nách” đực đã được thiến từ bé hoặc chưa bao giờ đẻ.

Lợn “cắp nách” của đồng bào dân tộc Lào Cai rất thơm, chắc, hiều nạc và đặc biệt là an toàn với người dùng. Và nếu có cơ hội được ngồi thưởng thức món ăn đặc sản này cùng đồng bào dân tộc Lào Cai chắc chắn sẽ để lại nhiều ấn tượng khó quên.

Nhữ Trang